Τα τελευταία 20 χρόνια σημαντική αύξηση παρουσιάζει ο αριθμός των πρόωρων τοκετών (5,9% Σουηδία, 11,4% Αυστρία), περίπου μισό εκατομμύριο μωρά πρόωρα σε Πανευρωπαϊκό επίπεδο. Παράλληλα έχει αυξηθεί σημαντικά και η επιβίωση των πρόωρων μωρών στο τέλος του 20ου αιώνα, η βρεφική θνησιμότητα μειώθηκε στο 4$-6%, ποσοστό που επιβεβαιώνει η Ελλάδα και η Κύπρος με στατιστικά δεδομένα.

Στόχος της σύγχρονης επιστήμης της Νεογνολογίας είναι η επιβίωση του πρόωρου νεογνού με όσο το δυνατόν λιγότερα προβλήματα. Βασικός στόχος είναι η διατήρηση και η φροντίδα του δυναμικού του εγκεφάλου του ?BRAIN CARE? (Als H.2006).

Ο Παιδιατρικός Φυσιοθεραπευτής «εκμεταλλευόμενος» τη μοναδική ιδιότητα της ικανότητας της πλαστικότητας του εγκεφάλου έχει πολύ σημαντικό ρόλο στα προγράμματα παρέμβασης (Developmental Care). Η πρώτη αξιόπιστη in vivo κλινική μελέτη για την αποτελεσματικότητα των νεύρο - αναπτυξιακών εμπειριών στην εγκεφαλική δομή και λειτουργία, απέδειξε ότι τα βρέφη που ακολούθησαν ατομικό πρόγραμμα αναπτυξιακής φροντίδας παρουσίασαν σημαντικότερη βελτίωση στη εγκεφαλική δομή, λειτουργία και νευρωνική ωρίμανση, συγκριτικά με τα βρέφη που δεν εντάχθηκαν σε πρόγραμμα (Newborn Individualized Developmental Care and Assessment Program - NIDCAP)[Als, Duffy, McAnulty & al 2004].

Όλες οι εκδηλώσεις της συμπεριφοράς του ώριμου εγκεφάλου βασίζονται στις διασυνδέσεις εκατομμυρίων νευρώνων. Είναι μια πολύπλοκη διαδικασία - ΑΥΣΤΗΡΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΕΝΗ - που ξεκινά στην εμβρυϊκή ζωή και συνεχίζεται μετά τη γέννηση. Εάν κάποιος βλαπτικός παράγοντας (π.χ. προωρότητα) επιδράσει κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αυτής έχει σαν αποτέλεσμα διαταραχή στη δομή και λειτουργία του εγκεφάλου.

Οι διαταραχές αυτές μπορεί να αφορούν ένα μόνο τομέα ή και περισσότερους όπως το γνωστικό, το κινητικό, το αισθητηριακό, το συμπεριφορικό - κοινωνικό και το ψυχολογικό. Το επίπεδο αίσθησης, κίνησης και συναισθηματικής αντίληψης του εμβρυϊκού και μεταγεννητικού εγκεφάλου, σε συνδυασμό με τη μάθηση (εξωτερικό περιβάλλον) ενεργοποιεί ή απενεργοποιεί το γενετικό και μοριακό σύστημα. Το συνοπτικό σύστημα του Κ.Ν.Σ. ακολουθεί τους κανόνες : « Use it or Lose it» και « Use it and Improve it» επιβεβαιώνοντας τόσο τη θεωρία του Dr Hebb : NEURONS THAT FIRE TOGETHER, WIRE TOGETHER, όσο και την άμεση ανάγκη πρώιμης και έγκαιρης παρέμβασης στα πρόωρα νεογνά από ειδικό φυσιοθεραπευτή αναπτυξιακής φροντίδας. Ο ρόλος του πολύπλευρος και πολυσυστηματικός:

• Παρατηρεί όλα τα Υποσυστήματα συμπεριφοράς του βρέφους (αυτόνομο, κινητικό, - ρύθμισης των επιπέδων εγρήγορσης - δυνατότητα ύπνου, ποιότητα εγρήγορσης, προσοχής, δυνατότητα αυτό ρύθμισης), το πώς τα συστήματα αυτά αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους και σε σχέση με το περιβάλλον τους, τη δεδομένη στιγμή της παρέμβασης (The synactive Theory of Development). Διαταραχή σε ένα από αυτά τα υποσυστήματα, διαταράσσει ταυτόχρονα και την ισορροπία των υπολοίπων. Ο εγκέφαλος του πρόωρου δεν είναι νευρολογικά ώριμος χα προσαρμόσει και να συντονίσει όλα αυτά τα υποσυστήματα.
• Ο εξιδεικευμένος φυσιοθεραπευτής εφαρμόζει μια σειρά τεχνικών, διευκολύνσεων, χειρισμών και προσαρμογών που επιφέρουν στο νεογνό: ρύθμιση της φυσιολογικής του σταθερότητας, διασφάλιση άνεσης με ελαχιστοποίηση του στρες και του πόνου, δυνατότητα λειτουργικής σίτισης, διασφάλιση καλού ύπνου, παροχή ερεθισμάτων, σωστής κινητικής ανάπτυξης.
• Ακολουθεί μεθοδευμένη στρατηγική εκαπίδευσης του προσωπικού της ΜΕΝΝ στην ομαδοποίηση των χειρισμών τους, σταδιακή διακύμανση φωτισμού της μονάδας, δερματικά απαλά ερεθίσματα, ειδικές λαβές του προσωπικού στις ανάγκες καθημερινής φροντίδας, POSITIVE TOUCH (θετικό άγγιγμα). 

• Παρεμβαίνει στη σίτηση, δίνοντας συναμικές θέσεις για την ενίσχυση των θηλαστικών κινήσεων - όταν κρίνεται απαραίτητο και με την συνεργασία εξειδικευμένου λογοθεραπευτού.

• Επισημαίνει την αναγκαιότητα της αλλαγής των θέσεων του νεογνού - POSITIONING - για την υποστήριξη της αναπνευστικής λειτουργίας και της ψυχοκινητικής ανάπτυξης ενισχύοντας έτσι: τον οπτικοκινητικό συντονισμό των μωρών, τη θεραπευτική ακρόαση, τη μέγιστη ελιτουργική κάμψη, την προσομοίωση δηλαδή του ενδομήτριου περιβάλλοντος.

• Εξίσου σημαντική είναι και η ενθάρρυνση της ενίσχυσης νεογνού-γονέων από το προσωπικό με το KANGOROO-CARE, καθώς επίσης και η ενημέρωση και η καθοδήγηση των γονέων για ειδικούς χειρισμούς (Handling) των μωρών τους στο σπίτι όπως οι θέσεις ύπνου, η σίτιση, το μπάνιο, η καθημερινή φροντίδα.

Έρευνες έχουν δείξει πως το περιβάλλον στις ΜΕΝΝ προκαλεί αισθητηριακή «υπερφόρτωση» στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο. Οι συνεχείς διακοπές του ύπνου ή το κλάμα του μωρού χωρίς ανταπόκριση, η ύπτια θέση, που συνήθως είναι μονιμότερη, το συνεχές άγγιγμα «ρουτίνας», ο θόρυβος και οι δυνατές φωνές στο θάλαμο νοσηλείας, η μη διευκόλυνση του θηλασμού - σίτισης, και οι παρεμβάσεις με «φτωχό» συναισθηματικό υπόβαθρο, θεωρούνται βασικές παράμετροι για την «υπερφόρτωση» του αναπτυσσόμενου εγκεφάλου επιφέροντας αρνητικές συνέπειες.

Η διοίκηση του ΙΑΣΩ Θεσσαλίας με υψηλές απαιτήσεις, τόσο σε επίπεδο ιατροτεχνολογικό όσο και υποστηρικτικό σε επίπεδο επιστημονικού και ανθρώπινου δυναμικού, με έναυσμα τη γέννηση της μικρής Μαρίας (Β.Γ. 600gr) φρόντισε άμεσα να ανταποκριθεί στην πρόταση των θεραπόντων Νεογνολόγων για την παρουσία εξειδικευμένου παιδιατρικού Φυσιοθεραπευτή στη μονάδφα. Η μικρή Μαρία δέχθηκε πρώτη το πρόγραμμα Πρώιμης αναπτυξιακής φροντίδας από το προσωπικό της ΜΕΝΝ και ανταποκρίθηκε άριστα με την υψηλότερη βαθμολογία στο Beyley's III (Τεστ ψυχοκινητικής ετοιμότητας προώρων Νεογνών). 

Οι αναβαθμισμένες μας υπηρεσίες, οι γνώσεις μας και η συνεχής εκπαίδευση μας ανταγωνίζονται επάξια τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Στόχος μας και όραμα η πιστοποίηση της μονάδας μας από την  ευρωπαϊκή επιτροπή NIDCAP. 

ΦΑΝΗ ΘΕΟΧΑΡΟΠΟΥΛΟΥ - ΒΛΑΧΟΓΙΑΝΝΗ

Παιδιατρική Φυσιοθεραπεύτρια