Τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας, 2 και 3 ετών, μπορεί και να μην παρατηρήσουν την αναπηρία ενός ατόμου εκτός και αν είναι προφανής ή κάποιος τους το επισήμανε.

Αλλά θα παρατηρήσουν κατά πάσα πιθανότητα κάποιο άτομο που χρησιμοποιεί αναπηρικό αμαξίδιο ή που δεν έχει πόδια και θα αναρωτηθεί γιατί. Θα μπορούσαν απλά να κοιτάζουν ή να κάνουν μία ερώτηση.

Γύρω στα 4 χρόνια, το παιδί θα παρατηρήσει κάποιον που δεν μιλά, περπατά ή τρώει όπως όλοι οι άλλοι και μάλλον θα κάνει πολλές ερωτήσεις. Μπορεί ακόμη και να σκεφτούν αν κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί και σε αυτά.

Πως μπορείτε να μιλήσετε με το μικρό σας για την αναπηρία;

Το πώς θα απαντήσετε στην πρώτη αθώα και περίεργη παρατήρηση του παιδιού σας, μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο που σκέφτεται σχετικά με τις αναπηρίες και πώς να αντιμετωπίζει τα άτομα αυτά.
Περιμένετε για την κατάλληλη στιγμή.

Την πρώτη φορά που το μικρό σας της προσχολικής ηλικίας θα παρατηρήσει ότι κάποιος έχει μία αναπηρία, ξεκινήστε μία συζήτηση. Θα μπορούσατε να πείτε «βλέπω ότι παρατήρησες ένα πρόσωπο που είναι διαφορετικό από εσένα. Ακριβώς όπως όλοι έχουμε διαφορετικό χρώμα μαλλιών, ορισμένα άτομα είναι διαφορετικά και με άλλους τρόπους».

Στη συνέχεια, πείτε ότι ξέρετε με πολύ απλά λόγια, ότι δηλαδή το συγκεκριμένο άτομο έχει για βοήθεια ένα σκύλο ή μπαστούνι γιατί δεν βλέπει, ή ότι η γυναίκα αυτή χρησιμοποιεί τη γλώσσα με νοήματα γιατί δεν μπορεί να ακούσει.

Προσπαθήστε να απαντάτε πολύ απλά.

Μην απαντάτε στις ερωτήσεις του παιδιού με πολλά λόγια. Απαντήστε όσο μπορείτε πιο άμεσα. Για παράδειγμα αν σας ρωτήσει σχετικά με ένα άτομο σε μία αναπηρική καρέκλα πείτε «φαντάζομαι ότι μπορεί να έχει προβλήματα με τα πόδια του. Δεν μπορεί να περπατήσει».

Και αν δεν γνωρίζετε την απάντηση σε μία ερώτηση του μικρού, απλά πείτε το.

Μητέρα που έχει δίδυμα αγοράκια 4 ετών, και το ένα με σύνδρομο Angelman, δηλαδή κατάσταση με σωματικές και αναπτυξιακές αναπηρίες, όταν το υγιές αγοράκι της ρωτά γιατί δεν μιλά ο αδελφός του ή γιατί έρχεται κάποιος στο σπίτι για να το βοηθήσει να παίξει, εκείνη απαντά ότι, «ο αδελφός σου χρειάζεται βοήθεια για να κάνει ορισμένα πράγματα». Μία απλή εξήγηση η οποία ικανοποιεί μέχρι στιγμής την περιέργεια του μικρού γιού της.

Να ξέρεις ότι το παιδί ακούει.

Προσέξτε για το πώς μπορείτε να περιγράψετε τους ανθρώπους με αναπηρίες. Αποφύγετε ξεπερασμένους και υποτιμητικούς όρους όπως ανάπηρος, καθυστερημένος και άτομα με ειδικές ανάγκες. Διαχωρίστε το παιδί από την κατάσταση. Πείτε «το παιδί που έχει αυτισμό» και όχι το «αυτιστικό παιδί». Επίσης αποφύγετε να αναφέρεστε στα υγιή παιδιά σαν «φυσιολογικά», δεδομένου ότι αυτό συνεπάγεται ανωμαλία ή ελάττωμα στα άλλα.

Όταν εσείς και το παιδί σας συναντήσετε ένα άτομο με αναπηρία δεν υπάρχει ανάγκη να πείτε «μην κοιτάς» ή «πρέπει να προχωρήσουμε». Τα άτομα αυτά με αναπηρία, μπορεί να νιώθουν στιγματισμένα από εκείνους που τα αποφεύγουν και το παιδί μπορεί να νομίσει ότι δεν μπορεί να κάνει ερωτήσεις. Απλά περιγράψτε πως περπατά ή επικοινωνεί με ένα διαφορετικό τρόπο.

Δώστε έμφαση σε ότι είναι το ίδιο.

Ένα παιδί μπορεί να έχει μία φυσική ή διανοητική αναπηρία αλλά εξακολουθεί να είναι παιδί. Επισημάνετε στο παιδάκι σας τα κοινά σημεία που έχει με το ανάπηρο παιδάκι στο γειτονικό σπίτι, όπως ίδια ηλικία, ίδιο αγαπημένο βιβλίο ή παιχνίδι.

Η μητέρα του τρίχρονου Δημήτρη που πάσχει από εγκεφαλική παράλυση λέει ότι «έχω πάντα άγχος και λέω στα άλλα παιδιά ότι ο Δημήτρης είναι σαν αυτά. Του αρέσει να βλέπει παιδικά προγράμματα και να ζωγραφίζει αλλά δεν μπορεί να κάνει άλλα πράγματα, όπως για παράδειγμα, η αναπηρική καρέκλα του τον βοηθά να περπατά».

Διδάξτε στο παιδί σεβασμό.

Αν ακούσετε μικρά παιδιά να αναφέρονται σε κάποιον με αναπηρία ως «ηλίθιο», ή ότι περπατά ή μιλά «αστεία» αποθαρρύνεται τέτοια πειράγματα. Εξηγήστε πόσο πληγώνουν τα λόγια αυτά, και τονίστε ότι όταν κάποιος είναι διαφορετικός ή συμπεριφέρεται διαφορετικά δεν είναι χαζός.

Απαντήσεις στις ερωτήσεις που μπορεί να κάνει το παιδί της προσχολικής ηλικίας για τα άτομα με αναπηρία.

«Μπορεί αυτό να συμβεί σε μένα»; Πείτε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι με αναπηρία γεννιούνται έτσι. Και ότι κάνετε ότι καλύτερο μπορείτε για να είναι πάντα ασφαλές από κάποιο ατύχημα που θα μπορούσε να του προκαλέσει αναπηρία, έχοντας κανόνες όπως να φορά πάντα το κράνος για να κάνει ποδήλατο ή να διασχίζει το δρόμο με ασφάλεια.

«Γιατί δεν μιλά όπως εμείς»; Εάν ξέρετε την απάντηση ή μπορείτε να τη μαντέψετε, πείτε τη στο παιδί σας με λόγια που μπορεί να καταλάβει ότι «έχει πρόβλημα με τους μυς που μας βοηθούν να μιλάμε».
Η μητέρα του τρίχρονου Δημήτρη, απαντά και εξηγεί στα άλλα παιδάκια ότι «ο Δημήτρης  έχει ένα πρόβλημα στο κεφάλι, γιατί χτύπησε την ώρα που γεννήθηκε και έτσι δεν μπορεί να κάνει τα πράγματα που εμείς μπορούμε. Θα περπατήσει και θα μιλήσει κάποια ημέρα αλλά αυτή τη στιγμή δεν μπορεί».

«Γιατί δεν κουνιούνται τα πόδια του»; Φροντίστε να απαντήσετε απλά. «Μάλλον θα είχε κάποιο ατύχημα και χτύπησε τα πόδια του. Γι’ αυτό χρησιμοποιεί μία αναπηρική καρέκλα, για να μπορεί να κινείται».

«Δεν του αρέσω»; Τα παιδάκια στα τέσσερα χρόνια τους, πράγματι ανησυχούν αν αρέσουν ή όχι. Αν ένα παιδάκι έχει αυτισμό και δεν παίζει με τα άλλα, αμέσως θα αναρωτηθούν γιατί.

Η σωστή απάντηση είναι «και βέβαια σας αγαπά αλλά δεν ξέρει πώς να το δείξει και να το πει». Στη συνέχεια ενθαρρύνετε το δικό σας παιδί να ρωτήσει το παιδάκι με αυτισμό αν θέλει να παίξει μαζί τους.

Τι άλλο μπορείτε να κάνετε.

Μην αποφεύγετε τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Χαιρετήστε τα πείτε μία καλημέρα στην παιδική χαρά, στην εκκλησία, στο σχολείο.

Βοηθήστε το παιδί σας να αναπτύξει φιλία με παιδιά που έχουν ειδικές ανάγκες.Καλέστε τα σε συγκεντρώσεις και στα  παιδικά πάρτι.

Προσπαθήστε να βρείτε παιδικά προγράμματα που έχουν ένα χαρακτήρα με κάποια αναπηρία. Το ίδιο μπορείτε να κάνετε και με τα παραμύθια του, να περιλαμβάνουν και άτομα με ειδικές ανάγκες.

Έτσι θα συνηθίσουν από πολύ νωρίς να δέχονται χωρίς προκαταλήψεις και φόβους ότι υπάρχουν και άλλα άτομα που διαφέρουν, αλλά είναι εξίσου καλά και αγαπητά και μπορούν να είναι φίλοι.